Projekt miasta idealnego. Kto był w Zamościu?
Miasto w zależności od epoki, w której powstawało, miało określony plan, siatkę ulic i przez wiele stuleci również mury obronne. Zamość został zaprojektowany w XVI wieku, kiedy rządził styl renesansu. Jan Zamoyski był hetmanem wielkim i kanclerzem koronnym, najważniejszym człowiekiem w kraju zaraz po królu. To dawało mu bogactwa, dzięki którym mógł spełniać swoje marzenia. Jednym z nich było miasto o idealnym kształcie, symetrii i funkcjonalności.
Miasto wymarzone
Zamoyski był bardzo inteligentnym i zdolnym mężczyzną, studiował prawo w Padwie, która bardzo mu się podobała. Styl architektoniczny, który królował wtedy we Włoszech, tak bardzo przypadł mu do gustu, że zapragnął mieć własne miasto w Polsce, które będzie jeszcze piękniejszą wersją Padwy. Gdy zdobył ogromny majątek, zatrudnił włoskiego architekta Bernardo Morando, który dobrze znał Padwę. Zamość został zaprojektowany od podstaw, by spełniać wszystkie potrzebne funkcje i móc zamknąć bramy miasta czyniąc je niemożliwym do zdobycia. Połączenie funkcjonalności z pięknem i regularną zabudową czyniło go miastem idealnym.
Centralnym punktem zabytkowej części miasta jest Rynek Wielki. Kwadrat o boku 100 m jest obudowany równymi rzędami kamienic z podcieniami, w których pięknie rozchodzi się światło. Po dwóch przeciwległych stronach znajdują się rynki pomocnicze: Solny oraz Wodny, które współgrały ze sobą w renesansowym mieście. Przy północnej pierzei rynku wybudowano ratusz, który jest uważany za najpiękniejszy w Polsce. Idealnie symetryczny budynek, do którego prowadzą charakterystyczne wahlarzowe schody, tak się spodobał dowódcom wojsk niemieckich i rosyjskich, że przetrwał wojny bez uszczerbku.
Duma architekta
Budynkiem, z którego Bernardo Morando był najbardziej dumny, jest Katedra Zmartwychwstania Pańskiego. Zadbał o każdy szczegół, tworząc poniekąd nowy styl, nazywany później renesansem lubelskim. Wiele późniejszych kościołów było wzorowanych właśnie na tej katedrze. Architekt do końca życia pozostał w Zamościu, wychował szóstkę dzieci i był jednym z najbogatszych mieszkańców. Po śmierci spoczął w podziemiach katedry tak jak cały ród Zamoyskich.
Pałac Zamoyskich powstał nieco na uboczu, przy zachodnich murach miejskich. Dziś mieści się tam sąd, dlatego nie ma możliwości zwiedzania budynku. Od frontu postawiono pomnik Jana Zamoyskiego, który siedzi na koniu i spogląda na swoje idealne miasto. Mury obronne mają ciekawy kształt, który zapewniał świetne warunki do obrony. Podobnie jak na Jasnej Górze,w narożnikach wybudowano spiczaste bastiony. Do dziś przetrwał jedynie Bastion VII, ponieważ Rosjanie zniszczyli pozostałe.
Jeden z cudów Polski
Zamość został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2004 r. W plebiscycie dziennika "Rzeczpospolita" w 2007 r. został wybrany spośród 27 obiektów, jako jeden z 7 cudów Polski. To wyróżnienie świadczy o wyjątkowości miasta, które przyciąga turystów pragnących zobaczyć idealne miasto wybudowane od podstaw, wg projektu włoskiego architekta. Będąc na Lubelszczyźnie, koniecznie trzeba tam zajrzeć i dać się oczarować niezwykłej strukturze "perły renesansu".
Fot. wikimedia.commons.pl/MaKa~commonswiki/CC BY-SA 3.0/https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
Źródło: Ruszaj w drogę
