Dramatyczna historia polskiej fortecy, która zachwycała przepychem. Konie jadły z marmurowych żłobów
Zamek Krzyżtopór został ukończony w 1644 roku, jako palazzo in fortezza, czyli pałac z funkcją obronną. Widoczne są powiązania z jedną z najwspanialszych włoskich rezydencji — własnością rodu Farnese — zamkiem Caprarola, który odwiedził Krzysztof Ossoliński w czasie swej podróży do Rzymu. Budując rezydencję dla swojego rodu, nie szczędził środków, ani zabezpieczeń. Zamek obronny został wzniesiony na nietypowym planie, wpisanej w pięciobok bastionowej fortyfikacji. Krzysztof Ossoliński był trzykrotnie żonaty, lecz miał tylko jednego syna z pierwszego małżeństwa — Krzysztofa Baldwina. To on miał odziedziczyć fortecę i zarządzać okolicznymi włościami.
Zamek szybko zmieniał właścicieli
Pierwszy właściciel zmarł zaledwie rok po ukończeniu budowy, a jego syn zginął w bitwie pod Zborowem w 1649 roku. Zadłużona posiadłość przeszła w ręce brata fundatora Jerzego Ossolińskiego, a po jego śmieci (1650 r.) zamek odziedziczyła córka Urszula zamężna z Samuelem Kalinowskim, który jednakże wkrótce poległ w bitwie pod Batohem. Potem przyszedł potop szwedzki, w czasie którego rozkradziono wszelkie kosztowne elementy. Kolejne rody przejmujące zamek starały się go utrzymać, lecz w 1770 r. został spalony przez wojska rosyjskie. Kupili go Sołtykowie, a w 1784 r. odwiedził go król Stanisław August Poniatowski. Ostatnią rodziną, która zamieszkiwała rezydencję byli Orsetti, którzy wynieśli się w 1944 r. Po wojnie niszczejący zamek przeszedł na własność Skarbu Państwa.
Zamek Krzyżtopór był to największą budowlą pałacową w Europie przed powstaniem Wersalu. Elementy konstrukcji miały znaczenie symboliczne nawiązujące do kalendarza, o czym powstało opowiadanie. „Okien miał tyle, ile dni w roku, pokoi tyle, ile tygodni; sal wielkich tyle, ile miesięcy, a cztery narożne jego baszty odpowiadały liczbie kwartałów”. Powierzchnia zamku to 1,3 hektara, łączna długość murów to 600 m, a powierzchnia ogrodów w stylu włoskim i francuskim to ok. 1,6 hektara.
Cenny wystrój godny króla
Bogactwo wystroju przejawiało się poprzez niezwykłe elementy, których próżno było szukać na wielu dworach królewskich. Stajnie mogły pomieścić nawet 100 koni, które jadły z marmurowych żłobów, a były doświetlane lustrami ustawionymi naprzeciwko okien. Podobno sala jadalna w wieży miała szklany strop, przez który widać było akwarium z egzotycznymi rybkami. W podziemiach tej wieży znajduje się do dziś źródełko, które zapewniało wodę dla mieszkańców zamku. Wodę o nazwie Krzyżtopożanka ma wyjątkowe własności smakowe, a podobno nawet lecznicze.W salach używano takich materiałów jak marmury, alabastry i egzotyczne drewno.
Piękne zdjęcia można zobaczyć na profilu Instytucja Kultury Zamek Krzyżtopór w Ujeździe na Facebooku. Znajdziemy tam również instrukcje dotyczące aplikacji wizualizującej wystrój zamku w XVII wieku i wszystkie informacje dotyczące bieżących wydarzeń oraz imprez.
Źródło: oficjalna strona zamku
