Zagadka budowy Wielkiej Piramidy - fakty i mity. Jesteśmy o krok bliżej rozwiązania tajemnicy

Jak zbudowano Wielką Piramidę (WP) Cheopsa w Gizie, czyli próba rozwiązania wielkiej zagadki inżynierskiej

[Materiały sponsorowane i treści promocyjne]

W książce Boba Briera, amerykańskiego egiptologa i archeologa Tajemnica Wielkiej Piramidy rozwiązania, czytamy:

„wśród wszystkich tajemnic największą jest to, jak została zbudowana Wielka Piramida. (Egipcjanie) zapisywali wszystko: ilu wrogów zabili w walce, imiona dzieci faraona, nawet przepisy na ciastka. Znamy papirusy medyczne, kwity z pralni, raporty z ekspedycji ale ani jednego dokumentu, który wyjaśniłby, jak zbudowano piramidy…ale nie mam pojęcia w jaki sposób Egipcjanie wciągali wielkie bloki… Dokumenty starożytnych Egipcjan zupełnie milczą na temat (tej) największej inwestycji budowlanej w dziejach ludzkości…

A oto trochę danych encyklopedycznych rzucających światło na ogrom problemów, z którymi zetknęli się starożytni.

Przeznaczenie i wiek: ta największa starożytna budowla, powstała prawdopodobnie ponad 4 500 lat temu. Uważa się, że została wybudowana, jako grobowiec faraona Cheopsa (Khu-fu). Miała zapewnić mu życie w zaświatach i świadczyć o jego potędze. Jednakże inskrypcje mające świadczyć o tym dla kogo zbudowano Wielką Piramidę, są bardzo ubogie i budzą pewne wątpliwości.

Czas budowy: ok. 2 560 r. p.n.e., okres budowy- od 20 do 30 lat
Wymiary: 
podstawa — kwadrat o boku 230,35 m (odchylenia boków do 10 cm!);
wysokość — aktualna 138,75 m,  pierwotna  146,59 m ; nachylenie: 51st 52’;
orientacja boków: N-S i W-E, z odchyleniem do 4 minut kątowych (poniżej 0,1 % )
Materiały: 
wapień, materiał lokalny – budulec główny – ok. 2 300 tys. bloków o wadze śr. 2,5 tony
i łącznej masie ok. 5500 tys. ton;
biały wapień okładzinowy z Tur (zachowany w górnej części piramidy) – ok. 500 tys. ton
granit ok. 8 tys. ton w postaci wielkich płyt o wadze 25 do 80 ton pochodzący z Asuanu 
(ponad 800 km w górę Nilu)
spoiwo wapienne i inne -ok. 500 tys. ton, przeznaczone do łączenia bloków i wyrównywania powierzchni podstawy, której część stanowi wypiętrzone podłoże skalne.
Wnętrze:
Komora Króla z sarkofagiem, nad którą znajdują się kilkudziesięciotonowe płyty granitowe. Położona jest na ok. 1/3 wysokości piramidy.
Korytarz Wstępujący o nachyleniu 26 st. przechodzący w Wielką Galerię – Korytarz Wznoszący o długości ok. 45 m prowadzący do Komory Króla  
Korytarz Zstępujący (prawdopodobnie wykonany jako pierwszy) o długości ponad 100 metrów, który schodzi na głębokość ok. 17 metrów poniżej podstawy piramidy i jest częściowo wykuty w skale będącej podłożem piramidy. Uwagę zwraca kąt nachylenia obu korytarzy – wznoszącego i opadającego o wartości 26 stopni i jednakowych przekrojach 114 x 119 cm. W obu przypadkach wymagający bardzo precyzyjnych pomiarów i obróbki bloków skalnych.

1. Piramida Cheopsa 
2. Piramida Chefrena
3. Piramida Mykerinosa 
4. Świątynia grobowa Chefrena 
5. Świątynia grobowa
6. Dodatkowa piramida
7. Dolna świątynia Chefrena
8. Dolna świątynia Mykopojusa 
9. Grobowiec Królowej Hetepheres
10. Grobowiec Królowej Khentkawes
11. Piramidy Królowych
12. Mastaby
13. Wielki Sfinks
14. Świątynia Sfinksa
15. Grobowiec wezyra Hemona
16. Biuro studiów piramid
17. Kasa biletowa
18. Zakopane łodzie
19. Współczesna droga
20. Kamienne grobowce
21. Kwatery budowniczych
22. Kair
23. Współczesne miasto Nazlat as-Samman
24. Aleja procesyjna
25. Kamieniołom Mykerinosa
26. Współczesny cmentarz
27. Południowe pole (głównie kamiennych grobów) 
28. Murowane ogrodzenie
29. Mastaby i kamienne grobowce
30. Zachodni cmentarz
31. Wschodni cmentarz
32. Centralny teren z mastabami i kamiennymi grobowcami 

Święta pod palmami na all inclusive za 1147 zł. Tu zamiast karpia skosztujesz owoców morza Czytaj dalej Polacy dopięli swego. W Egipcie nadchodzi prawdziwa rewolucja, wprowadzą dla nas ułatwienie Czytaj dalej

Lokalizacja i projekt architektoniczny oraz wykonawczy budowy

LOKALIZACJA – płaskowyż skalny w Gizie,  w pobliżu kamieniołomu wapienia, według archeologów dobrego do obróbki

PROJEKT - musiał uwzględniać nie tylko możliwości wykonawcze, ale i zabezpieczenie  wewnętrznych pomieszczeń piramidy przed zawaleniem wskutek ogromnego nacisku wyżej położonych bloków (na takim stoi Wielka Piramida (WP)).

ORGANIZACJA PRACY –. Wykonawcy – robotnicy (a nie niewolnicy), ich liczba wg. różnych źródeł mogła wynieść od 10 do 50 tysięcy. Wymagała precyzyjnego zaplanowania  wydobycia bloków, ich transportu  (ponad 2 mln 2,5 tonowych bloków) do i w górę piramidy. Bardzo istotne było zapewnienie żywności i wypoczynku po ciężkie, wielogodzinnej pracy w 40 stopniowym upale.

KAMIEŃ - Wydobycie i obróbka paru milionów bloków wapienia do żądanych wymiarów z dużą dokładnością było niezmiernie trudne do wykonania, kiedy miało się do  dyspozycji jedynie proste miedziane narzędzia. Istnieje hipoteza, że w kamieniołomie najpierw wyrównywano powierzchnię skalną, a później odmierzano równoległe linie podziału bloków i przy pomocy wody, która bardzo rozmiękczała skałę w wyznaczonych miejscach, zagłębiano się stopniowo, tworząc równoległe bloki. 

Niewątpliwie pomogło tutaj też blisko stuletnie doświadczenie z budowy wcześniejszych piramid, dzięki któremu udoskonalano stopniowo technikę. Współczesne próby wykonania jednakowych bloków budujących piramidę w skali 1;1 (wg wymiaru znanego z piramidy) tylko przy użyciu miedzianych narzędzi, jakich zastosowanie sugerują archeolodzy, nie kończą się sukcesem. 

W Wielkiej Piramidzie (WP) umieszczono jeszcze wielkie płyty granitowe (na wysokości 1/3 piramidy)   o wadze od 25 do 70 ton, użyte do wzmocnienia komór grobowych wewnątrz piramidy. Przypomnijmy, że były one transportowane z okolic Asuanu położonego ponad 800 km w górę Nilu. I tak mamy tu oto trzy zagadki. 

Pierwszą stanowi sposób uzyskania i wydobycia ogromnych płyt granitowych zwymiarowanych wg. projektu. Ponoć do obróbki granitu stosowano twarde kule dolerytowe (rodzaj bazaltu) znalezione w kamieniołomach a sugerowany czas potrzebny do przygotowania takich płyt w kamieniołomie to 5 do 7 lat przez wyspecjalizowaną wielką grupę robotników. Drugą tajemnicą jest sposób transportu wielu kilkudziesięciotonowych płyt granitu z rejonu Asuanu na miejsce budowy niewątpliwie drogą wodną (Nilem). I wreszcie trzecia zagadka – jakie metody zastosowano do transportu tych wielkich płyt w górę piramidy? Będzie o tym mowa w następnych rozdziałach.

CZAS 
Faraon Cheops, panował wg. różnych źródeł od 23 do 30 lat. Przyjmuje się, że na wybudowanie samej piramidy mógł przeznaczyć do 20 lat. Co prawda samo miejsce mogło być wybrane w naturalny sposób obok Sfinksa i sąsiednich starszych, mniejszych piramid, ale sporo czasu wymagało przygotowanie projektu i zgromadzenie odpowiednich fachowców oraz pracowników fizycznych w wielkiej ilości. Kiedy więc rozpoczęto i ile trwała budowa?

Prawda czy fałsz? Spór o metody budowy Wielkiej Piramidy

Technika i technologia konstrukcji Wielkiej Piramidy niezmiennie rozpala emocje zarówno inżynierów, jak i archeologów, także naukowców z innych dziedzin nauki, tym bardziej że żadne zapiski z czasów Starego Państwa nie zdradzają sekretów ówczesnych budowniczych. Nadal pozostaje tajemnicą, jakich metod użyto, by podnieść ogromne kamienne bloki na wysokość ponad 100 m. Jak Egipcjanie, nie znając koła, czy wielokrążków  mogli pokusić się o wzniesienie tak ogromnej budowli? 

Niektórzy sądzą, że zbudowała ją lub pomagała przy jej wznoszeniu cywilizacja nie z tej planety. Jednak postępy przy budowie wcześniejszych piramid raczej nie spadły z kosmosu, tak jak sugeruje Elon Musk (w 2020 r.) czy wcześniej  Erich von Daniken („Wspomnienia z przyszłości”). Wiemy natomiast, że w ciągu prawie 100 lat starożytni  Egipcjanie doskonalili projekty i metody budowy kolejnych piramid. Świadczą o tym stopniowe postępy przy budowie  piramid - Dżosera w Sakkarze (ok. 2 610 B.C), Piramidy w Meidum (ok. 2 600 B.C.), a także Czerwonej/Północnej Piramidy w Dahshur 2 580 B.C.), do której rozwiązań nawiązuje Wielka Piramida. Dowodzą tego również zabezpieczenia przed zawaleniem konstrukcji stropów wewnętrznych pomieszczeń (pod wpływem ciśnienia bloków wyżej położonych). Egipskie źródła pisane milczą na temat sposobu projektowania i wznoszenia piramid. 

Jak wiemy, nie przetrwały żadne dowody pokazujące projekty i metody budowy piramid z okresu Starego (ok. 2686-2181 p.n.e.) oraz Średniego Państwa (ok. 2133-1786 p.n.e.). Wykorzystując ten fakt  archeolodzy i egiptolodzy puszczają wodze fantazji i „znajdują” coraz to piękniejsze i ciekawsze teorie budowy Wielkiej Piramidy. Teorie te z pozoru wyglądają dobrze. Niestety praw fizyki nie da się oszukać, a z tym jest na bakier.

Dzieje” wg  Herodota (1) czyli najstarsza relacja o budowie Wielkiej Piramidy:

Herodot (ponoć) osobiście udał się do Egiptu, żeby zobaczyć piramidy. Podróż mogła mieć miejsce w latach 470-440 p.n.e. Cytujemy: 

Otóż jednym wyznaczono, żeby z kamieniołomów w Górach Arabskich wlekli kamienie aż do Nilu. Skoro kamienie przeprawiono na statkach przez rzekę, polecił odbierać je innym i wlec ku tak zwanym Górom Libijskim. Pracowało zaś kolejno przez trzy miesiące po sto tysięcy ludzi.  Okres dziesięciu lat zszedł udręczonemu ludowi na budowie drogi, po której wlekli kamienie, a którą wybudowali jako dzieło nie o wiele mniejsze, moim zdaniem, od samej piramidy (…).   Zatem dziesięciu lat wymagała budowa tej drogi i podziemnych komór grobowych na owym wzgórzu, na którym stoją piramidy; te komory kazał sobie wybudować jako grobowce na wyspie, skierowawszy tam kanał Nilu. A na budowie samej piramidy upłynął okres dwudziestu lat”. Zbudowano tę piramidę w taki sposób: w odstępach, które jedni schodami, drudzy stopniami nazywają. Po zrobieniu pierwszego odstępu dźwigali resztę kamieni w górę machinami, które sporządzili z krótkich drewien, unosząc głazy z ziemi na pierwszy rząd odstępów.  Ilekroć kamień wydostał się na ten rząd, kładziono go na inną machinę, która stała na pierwszym rzędzie stopni, a z tego wyciągano go za pomocą tej innej machiny na drugi rząd. Ile bowiem było rzędów stopni, tyle było machin, albo też przenoszono tę samą machinę, ponieważ była jedyna i łatwa do niesienia, na każdy szereg, ilekroć z niej kamień wyjęli (wolę podać oba sposoby, jak o nich opowiadają). Najwyższa część piramidy naprzód została ukończona, następnie wykonali przylegające do niej części, wreszcie wykończyli przyziemne i najniższe części”. 

Czy wymienione przez Herodota maszyny rzeczywiście istniały? Jednak jakieś mechanizmy stworzono w epoce Starego Państwa. W ostatnich latach podejmowano próby ich zrekonstruowania w oparciu o dziejopisarski opis. Tak czy inaczej, opowieść Herodota napisana 2 tysiące lat od momentu budowy Wielkiej Piramidy jest najstarszą i jedyną historyczną relacją i nie należy jej lekceważyć.

Przegląd współczesnych koncepcji metod budowy WP. Obalanie mitów

RAMPY 

Jednostronna rampa transportowa (2,3) 
Mówi ona, że bloki mogły być wciągane po długiej pochylni dochodzącej do jednego boku piramidy. W miarę postępów prac byłaby podwyższana i wydłużana. Aby ułożyć bloki, trzeba było za każdym razem rozebrać górną część rampy i budować od nowa w innej konfiguracji. Policzmy dla przykładu prostą rampę  nachyloną 7%  mająca na końcu wysokość ok. 14 m. Długość skarpy musiałaby wynieść 200 m a przy minimalnej szerokości 6 m (zakładamy jej budowę dla bloków skały) da nam to 8 400 m3 skały x 2,2, czyli 18,5 tys. ton bloków. Jeśli miała to być prosta pochylnia ilość/waga bloków i wyniosłaby 44 800 m 3 x 2,2 = ok. 100 tys. ton. Czym wyżej, tym wielkość i ilość materiałów rośnie szybciej. Aby zachować jednak odpowiedni kąt nachylenia umożliwiający ludziom wciąganie bloków rampa, musiałaby mieć dla wyższych partii piramidy długość nawet 1 do 1,5 km i być zbudowana z milionów ton materiałów. Sama rozbudowa trwałaby wiele lat i angażowałaby dziesiątki tysięcy ludzi. Nierealne.

Drugą odmianą tej teorii jest rampa biegnąca spiralnie wokół budowanej piramidy. Na pierwszy rzut oka nie wymagałaby takiej ilości robót masowych.  Teoria ta miałaby pewne zalety, ale i stwarzałaby poważne trudności techniczne. Przy nachyleniu maks. 7% (jak twierdzi wielu eksperymentatorów) taka spiralna rampa mogłaby osiągnąć nawet 750 m długości i ok. 50 m wysokości już w pierwszym okrążeniu rampy (przy boku podstawy WP 230 m).  Potem jest jeszcze trudniej, zwłaszcza na zakrętach (wyciąganie bloków po spirali jest raczej niemożliwe). Wyobraźmy sobie grupę 20 osób ciągnących (na płozach, drewnianych okrągłych balach?) pod górę 2,5 tonowy blok – dochodzimy do zakrętu i… stajemy. Pochylnia, więc powinna być odsunięta od krawędzi tak, aby pomieścić bezpiecznie wszystkich robotników. Sam standardowy blok ma tylko 1,27 m szerokości i ciągnięty jest 4 linami, każda przez 5 osób, czyli na każdą linę przypada ponad 600 kg siły. Grupa liczy 20 pracowników. Nie może być  mniej osób, bo liny i  ludzie nie wytrzymają rosnącego obciążenia. Co każde 50 metrów drogi musi być zmiana ekipy, żeby ludzie odpoczęli w skrajnych warunkach (upał dochodzi do 40 stopni).  A przed blokiem jeszcze długa droga 1 km i więcej. A w górnych partiach piramidy nawracanie z blokiem wydaje się niemożliwe. Ta metoda wydaje się  efektywna tylko gdzieś do połowy wysokości piramidy. A co dalej? Nie ma na to jasnej odpowiedzi.

KONCEPCJA WODNA 
Woda jako (pod)nośnik bloków piramidy. Po dostarczeniu bloków drogą wodną nie rozładowywano od razu bloków, tylko barka pod piramidą wpływała do systemu śluz, gdzie  podnoszona była wraz z wodą. Taki schemat wg. koncepcji autora Johna Polywki (4) możemy wyjaśnić poniżej. Piramida składa się z 216 warstw. Śluza biegnie co drugą warstwę. W rezultacie, aby ukończyć budowę, potrzebnych byłoby 108 poziomów śluz. Szacuję, że przesunięcie każdego bloku kamiennego przez jeden poziom śluzy zajęłoby 4 minuty i potrzebne byłoby dolanie 6700 litrów wody. Woda musi zostać podniesiona najpierw do najwyższego poziomu śluzy i stopniowo uwolniona do kolejnego niższego poziomu śluzy, aby unieść następną barkę. Ta sama woda podniesie 20 kolejnych barek na niższych poziomach śluzy. Aby przenieść 100 00 bloków kamiennych, zajęłoby to 365 dni przy pracy na trzy 8-godzinne zmiany, 7 dni w tygodniu. 

Ta koncepcja wymaga w gruncie rzeczy budowy jeszcze większej ilości ramp, jak obliczył autor. Czternaście linii śluz było potrzebnych do czterdziestej warstwy i zmniejszonych do sześciu linii śluz do 120 warstw. W miarę postępu budowy ilość linii śluz zostanie zmniejszona z czternastu do dwunastu, a potem do dziesięciu, do ośmiu, do sześciu, do czterech i ostatecznie do dwóch. Przecież trzeba by na czymś te ogromne i wysokie (aż po najwyższy poziom piramidy) śluzy zbudować – czy byłyby postawione na kamiennych blokach, których musiałyby być tysiące? A dźwiganie milionów litrów wody non stop – raczej nierealne?

KONCEPCJA BUDOWY PIRAMIDY od WEWNĄTRZ - Jean-Pierre Houdiniego (architekta i inżyniera) wg. Boba Briera (wybitnego egiptologa i archeologa)

Według autora projekt Wielkiej Piramidy był doskonale przygotowany przez projektanta i autora całej koncepcji – Hemjunu, brata lub bratanka faraona, który brał udział w rozwiązywaniu problemów budowy wcześniejszych piramid z czasów panowania faraona Snefru w Meidum i Dahshur.  Hemjunu musiał dużo wcześniej przygotować projekt piramidy. Trzeba było ulokować Wielką Piramidę jak najbliżej źródła bloków skalnych. 

Zdaniem autora wybór padł na położony blisko (ok. 0,5 do 1,0 km) kamieniołom wapienia, stosunkowo łatwo podlegającego obróbce, skąd miano wybrać ok. 5,5 mln ton surowca. Samą bazę piramidyustawiono wykorzystując w części środkowej skalne podłoże, a następnie wyrównano skałę tak, aby tworzyła z blokami jeden poziom. Kiedy skalne podłoże było jeszcze odsłonięte, zaczęto kuć ukośnie opadający korytarz prowadzący do tworzonej pierwszej komory grobowej. Ta pierwsza komora była przygotowana na wypadek wcześniejszej śmierci faraona. Po paru latach pracy piramida miała osiągnąć zaledwie siedem z planowanych 146 metrów. Wynikało to z dużej objętości podstawy. Autorzy twierdzą, że tylko zewnętrzne warstwy bloków są dobrze dopasowane, w środku „upychano” niezbyt równe bloki, a nawet gruz. 

Powierzchnię wyrównywano zaprawą na bazie gipsu. Jako kamienie okładzinowe wykorzystano biały wapień z Tur (ok. 0,5 mln ton), z  leżącego ok. 10 km po drugiej stronie Nilu podziemnego kamieniołomu. Transport odbywał się drogą wodną do stworzonego „nabrzeża” i następnie na płozach do ścian piramidy. Jako przykład sposobu przemieszczania ciężkich ładunków egiptolodzy pokazują malowidło przedstawiające transport ważącego ponad 50 ton posągu Dżehutihotepa, ciągniętego na płozach  za pomocą lin przez ok. 170 ludzi po płaskim terenie. Malowidło to powstało jednak 500 lat po powstaniu Piramidy i nie jest dowodem stosowanych wcześniej technik.

Autor koncepcji transportu wewnątrz piramidy – Jean Pierre Houdini skupił się na rozwiązaniu zagadki transportu 43 wielkich granitowych bloków o wadze od 30 do 63 ton w górę piramidy, które miałyby umieszczone na wysokości 43 metrów i były przeznaczone do wzmocnienia stropów i ścian „Komory Króla”. 
Aby przetransportować najcięższe bloki wynaleziono system oparty na przeciwwadze, a tzw. Wielka Galeria (o nachyleniu ok. 26 stopni), prowadząca do Komory Króla, była wg autora kluczowym elementem tego systemu. Wielka Galeria działała jak kolej linowa (winda towarowa) a kamienne ławy wzdłuż jej ścian to jakby szyny, po których poruszały się wagony. Wielki granitowy blok u dołu piramidy był ciągnięty na linach przez przeciwwagę na rolkach i w wózku załadowanym 4,5 tonowymi blokami granitu i wspierany przez grupę ok. 80 robotników. Zdaniem autora pełny pojedynczy przebieg wózka z ładunkiem wynosił 75 łokci czyli 35 metrów (długość galerii to 45 metrów). Wyliczono, że aby blok znalazł się na poziomie Komory Króla potrzeba było 11 przebiegów wózka. Wg. autora istnieją liczne ślady wykorzystania Wielkiej Galerii jako szlaku transportowego . Są nimi głębokie rysy po obu stronach ścian,  jakie powstałyby w wyniku przesuwania się mocno obciążonego wózka. Na dole korytarza wstępującego można zobaczyć pozostawione granitowe bloki, które mogły służyć jako przeciwwaga.

Dla utworzenia pierwszego w  historii trójwymiarowego modelu Wielkiej Piramidy przygotowano specjalny program, w którym wprowadzono dane parametrów wytrzymałościowych wapienia a także granitu użytego wewnątrz piramidy. Przyjęto systemy mechaniczne takie jak płozy i wózki poruszające się na drewnianych rolkach. Wprowadzono do programu wartości tarcia mechanicznego powstałego w wyniku transportu bloku ciągniętego na płozach a nawet ściskanie wapiennych krokwi po ich ustawieniu na właściwym miejscu w komputerowym modelu trójwymiarowym. Zdaniem autorów, po ukończeniu górnej komory grobowej i jej granitowej nadbudowy perfekcyjna konstrukcja komór odciążających położonych nad komorą grobową zabezpieczyła piramidę przed zawaleniem wskutek spodziewanego ogromnego nacisku wyżej leżących bloków skalnych. 

Jak twierdzą autorzy, po osiągnięciu 60 m wysokości, zewnętrzna rampa transportowa (zbudowana miałaby być z bloków wapienia, które potem zużyto w górnej części piramidy) wymagałaby dalszego podwyższania a jej nachylenie przekroczyłoby 8% i stałaby się tak stroma ,że ludzie nie nie byliby w stanie wciągać po niej wielkich bloków. Niestety w tej koncepcji prosta rampa o wysokości 60 m (20 pięter) i nachyleniu 7% miałaby długość 850 metrów i wymagałaby dodatkowego przygotowania ok. ćwierć miliona standartowych 2,5 tonowych bloków, które byłoby potem niełatwo wykorzystać . Wewnętrzne rampy, które  miały być wykorzystane do transportu na coraz większe wysokości wznoszonej piramidy powinny mieć wg.  Houdiniego ok. 2,5 metra szerokości i wspornikowe ściany sięgające wysokości 4,5 metra co zapobiegłoby zmiażdżeniu ścian rampy przez masę piramidy. 

Ostatecznie koncepcja Houdiniego wygląda następująco:
1/. W niższych warstwach piramidy bloki wciągano po krótkiej zewnętrznej rampie.
2/. Wielkie granitowe bloki do budowy Komory Króla  wciągano również po zewnętrznej rampie ale z pomocą systemu przeciwwagi zainstalowanego w Wielkiej Galerii. 
3/. Mniejsze bloki na górne partie piramidy dostarczono wewnętrzną rampą.  

Nasuwa się tu pytanie, dlaczego nie odkryto jeszcze chociaż jednego takiego wewnętrznego korytarza transportowego potwierdzającego ten pomysł? Koncepcja wykorzystania Wielkiej Galerii do transportu wielkich granitowych bloków wydaje się mieć uzasadnienie, poparte argumentacją, która wpisuje się w parametry Wielkiej Galerii. Gorzej niestety wygląda sama sugestia wewnętrznego transportu rampą. Z pozoru wszystko wygląda lepiej niż w pomyśle prostej zewnętrznej rampy. Jak oblicza autor, wewnętrzna rampa biegnąca do góry z nachyleniem 7 do 8%, o długości ponad 1 km  i przy podanych wcześniej parametrach (szer. 2,5 m i wysokość ok. 4,5 m) musiałaby pozostawić wiele śladów stosunkowo łatwych do odkrycia. A takich dowodów dotychczas nie znaleziono. Autorzy wystąpili do Najwyższej Rady Starożytności w Egipcie (dr Zahi Hawass) o pozwolenie wykonania badań wewnątrz piramidy badań kamerą termiczną lub podobnym urządzeniem aby potwierdzić hipotezę wewnętrznej rampy (ok. 1,5 km). Niestety pomimo spełnienia wielu wymogów formalnych projekt został odrzucony przez Najwyższa Radę Starożytności– po prostu nie wyrażono zgody na badania.

Obalania mitów ciąg dalszy i podsumowanie

Na podstawie najnowszych wyników (6) badań okazuje się, że największe pole piramid w Egipcie skupione jest wzdłuż wąskiego pasa pustyni. Jednak do tej pory nie podano przekonującego wyjaśnienia, dlaczego te piramidy są skoncentrowane w tej konkretnej lokalizacji. Tymczasem grupa międzynarodowych geomorfologów i innych specjalistów odkryła i udokumentowała przebieg starożytnej odnogi Nilu Ahramat , która biegła w pobliżu tych wielkich budowli. Podczas kiedy współczesne koryto Nilu oddalone jest od linii budowli nawet o 10 km – stare koryto Nilu biegło zaledwie kilkaset metrów od linii piramid w Gizie, na co bezpośrednie dowody dały wiercenia i badania radarowe. Wysoki poziom wody, związany był z okresem mocno wilgotnego klimatu  znany jako Afrykański Okres Wilgotny (AHP) i datowany na okres od 14 500 – 5000 lat temu.

Autorzy sugerują, że odnoga Ahramat odegrała ważną rolę w budowie tych obiektów, wykorzystywana jako wodna  droga transportowa dla robotników i materiałów budowlanych do miejsca posadowienia piramid.  Powstaje jednak zasadnicze pytanie skąd pochodzą tak ogromne ilości materiałów i jak zostały dostarczone na miejsce budowy. Dotychczas przyjęty pogląd, że z kamieniołomu położonego obok jest mocno wątpliwy. Analizy porównawcze składu mineralogicznego (7) wielu próbek pobranych z materiału dolnej części piramidy (nie udało się uzyskać zezwolenia na więcej) oraz lokalnych skał wykazują wyraźną odmienność składu. Lokalne skały wapienne, (wiele analiz) zawierają dużo dolomitu, którego nie ma w materiale budującym Wielką Piramidę! A po drugiej tronie Nilu, z wyjątkiem odmiennych wapieni okładzinowych z Tur, nie znaleziono materiałów tożsamych z budulcem piramidy. Czyżby ze strefy położonej wzdłuż starorzecza –Ahramat? Byłoby to logiczne wytłumaczenie, jak również sugestia, że budulec piramidy dostarczono w większości drogą wodną.

GEOPOLIMERY. Odkrycie spoiwa, które zmienia spojrzenie na budowę Wielkiej Piramidy

Już starożytni rzymianie osiągali wielkie sukcesy w budownictwie dzięki własnemu pomysłowi na dobre i trwałe spoiwo w budownictwie. Kluczowym składnikiem wyjątkowego rzymskiego betonu jest pucolana – drobny popiół pochodzenia wulkanicznego. To czystą krzemionką w postaci bardzo drobnych zaokrąglonych ziaren. Ważną cechą tej drobnoziarnistej krzemionki jest zdolność do wiązania wapnia. 

Pytanie, czy starożytni Egipcjanie nie mogli odkryć swojego spoiwa, które w sposób zasadniczy pomogłoby i ułatwiło wznoszenie ogromnych budowli takich jak piramidy? Skoro używali zaprawy do wypełnienia i łączenia nierówności między wielkimi blokami w piramidzie. A ona działa na tej samej zasadzie.
Otóż po koniec XX w Joseph Davidovits (8)– profesor z Geopolymer Institute (Saint Quentin) we Francji, wybitny specjalista badający starożytne materiały budowlane wykonał analizy próbek bazowej skały budującej piramidę. Wyniki badań pokazały, że próbki składały się z wapienia i ziemi okrzemkowej (krzemionka) z dodatkiem węglanu sodu i wapnia.  Jak widać mamy do czynienia z pełną analogią do starorzymskich „betonów”. Wyniki tych badań potwierdził Guy Demortier (9), profesor fizyki nuklearnej z Uniwersytetu w Namur (Belgia), który metodami analizy rentgenowskiej i spektroskopii magnetycznej NMR) udowodnił, że budulcem jest co prawda wapień, ale o zupełnie innej strukturze niż ten z lokalnych kamieniołomów. Inne cechy próbek wyraźnie odróżniały je od znanego okolicznego wapienia.

Badania zespołu Michaela Barsouma profesora Uniwersytetu Drexel w Filadelfii ( 2006 r),(10) wykładowcy na Wydziale Inżynierii Materiałowej potwierdziły, że próbki z piramidy Cheopsa różnią się mikrostrukturalnie od wapieni. Badania zostały wykonane wspólnie z Gilesem Hugiem z Narodowego Centrum Badań Naukowych we Francji. Badania prof. Barsouma pokazały, że próbki pobrane z bloków piramidy mają strukturę amorficzną , gdzie pojedyncze atomy są rozmieszczone nieregularnie, podczas gdy skały osadowe powstające w naturalnych procesach są skrystalizowane. Badania przeprowadzone z użyciem mikroskopów elektronowych wykazały, że materiałem wiążącym był materiał krzemionkowy zawierający wapień i magnez. Czy nie przypomina nam to materiałów wiążących starożytnych rzymian? A jakże! Niestety profesor, pochodzący z Egiptu spotkał się lawiną krytyki. M.in. Zahi Hawass, szef Najwyższej Rady Starożytności w Egipcie stwierdził, że to „głupie i obraźliwe”.  

Podsumowanie:

Brak jest jednoznacznych wyników badań potwierdzających zakładany przez archeologów czas budowy Wielkiej Piramidy na ok. 2 560 p.n.e. Fakty – brak inskrypcji podających kto i kiedy ją budował.  Podane daty są jedynie sugerowane na podstawie analizy porównawczej wielu różnorodnych dokumentów i nie mogą być uznawane za pewne. Starożytni Egipcjanie nie stosowali cyfrowego kalendarza. Wg. egiptologów faraon Cheops (Khu Fu) sprawował władzę w latach 2604 do 2 581 p.n.e. czyli ok. 23 lata.  Równocześnie przyjmują maksymalny czas budowy piramidy na 20 lat (za rządów faraona Cheopsa). Czas potrzebny był na projektowanie budowy, analizy transportowe i przygotowanie kamieniołomów i dużej ekipy fachowców do obróbki bloków, analizę lokalizacyjną — blisko Nilu i na odpowiedniej wysokości (do transportu wielkich granitowych bloków z Asuanu i wapienia — okładziny z podziemnych kopalni w Tur.
Czy to nie jest za krótki czas na budowę tak ogromnej piramidy? A skoro faraon Cheops umarł w 2 581 p.n.e., a piramidę budowano (wg egiptologów) 20 lat i ukończono ją w 2 560 p.n.e., to gdzie pochowano faraona, jeśli nie zaczęto jeszcze budować piramidy, zanim zmarł?

Podstawowym surowcem do budowy piramidy był wapień. Przyjmuje się, że materiał ten pochodzi z pobliskiego kamieniołomu odległego o ok. 700 – 1 000 metrów od podstawy piramidy. Ale niektóre źródła podają, że z tej odkrywki nie pobrano takiej ilości materiału, co ma być widoczne gołym okiem. Dodatkowo porównawcza analiza mineralogiczna wykazuje odmienność  materiału budującego piramidę od materiału położonego w pobliżu kamieniołomu. A więc skąd był materiał i w jaki sposób go użyto?.
Uważa się, że jako licówki do wykończenia zewnętrznej strony piramidy użyto wapienia, ok. 500 tys. ton – z podziemnych kopalni w Tur, położonych ponad 10 km  po drugiej stronie, w dół Nilu. Jak sobie poradzono z wydobyciem i transportem w górę rzeki? 
Granity – wielkie kilkudziesięciotonowe bloki użyte do wykończenia Komory Króla pochodzą z odległego o ponad 800 km Asuanu.  Transport możliwy z tak dalekiego miejsca tylko rzeką. Archeolodzy nie znaleźli jednak śladów wielkich łodzi transportowych użytych do tego celu. Ich szczątki stanowiłyby ważny dowód potwierdzający użycie ich w starożytności. Dwie ozdobne łodzie odkryte w pobliżu piramidy były przeznaczone ewidentnie dla faraona i nie stanowią żadnego dowodu potwierdzającego ich użycie do transportu bloków kamiennych.
Miedź – potrzebna  w dużej ilości do tworzenia i uzupełnia narzędzi do obróbki bloków.  Kilkaset tysięcy ton. Dla porównania skali- KGHM uzyskało w ostatnim roku z polskich złóż, z największej kopalni miedzi w Europie, ok. 300 tys. ton miedzi przy wydobyciu i przerobieniu ok. 18 mln ton rudy. Kopalnie miedzi (kopalnie Króla Salomona) położone są w linii prostej ok. 400 km na wschód od Kairu (czyli też od piramid). Złoże zawierało jakoby średnio do 20% miedzi, a więc musimy sobie wyobrazić, że na potrzeby budowy samej piramidy potrzeba  byłoby wydobyć minimum milion ton surowca i przerobić go na czystą miedź. Ale tak wielkie złoża tam nie istnieją. A potem transport ponad 400 km. Nawet niezmiennie przez 20 lat. Starożytni Egipcjanie jednak wcale nie potrzebowali pomocy „obcych”, by sobie poradzić z problemami inżynierskimi, jakie niewątpliwie musieli rozwiązywać budując Wielką Piramidę. Zbierali doświadczenie przez 100 lat, budując kolejne piramidy, wyciągając wnioski z popełnionych błędów i doskonaląc i optymalizując technologię budowy. 

Jedną z największych zagadek inżynierskich jest transport wielkich bloków w górę piramidy na duże wysokości, jak z powyższych analiz wynika, jest wiele tradycyjnych hipotez i nie ma żadnych dowodów na zastosowanie którejkolwiek z nich.

Wnioski

Nie da się zbudować Wielkiej Piramidy w czasie nawet 20 lat, jeśli nie zmieni się technologii i nie uprości się problemów związanych z  masowym transportem wielkich bloków. Zresztą żadnej z wysuwanych hipotez co do stosowanej technologii nie udało się udowodnić. 

Tymczasem „zabetonowanie” na miejscu przeznaczenia odpowiednio ułożonych i dopasowanych  bloków z materiału dostarczonego luzem i utwardzonego na miejscu z użyciem domieszki materiałów wiążących (wapień i krzemionka, analogia do wynalazku starożytnych rzymian) pozwoliło skrócić znacznie czas budowy i uczyniłoby ją znacznie bardziej precyzyjną i odporną na działanie sił zewnętrznych (np. trzęsienia ziemi). Wykonane przez niezależnych specjalistów analizy potwierdziły w pełni taką hipotezę. 

Niestety środowisko egiptologów i archeologów jest dosyć oporne i nie uznaje tych argumentów, a Najwyższa Rada Starożytności w Egipcie mnoży formalności utrudniające przeprowadzanie dodatkowych eksperymentów potwierdzających lub obalających hipotezy badawcze. Na koniec warto wspomnieć, że właśnie ukazała się książka Szymona Zdziebłowskiego (archeologa i egiptologa) pt. “Wielka Piramida” (2023) (11) praca prezentująca stan badań na temat Wielkiej Piramidy w Gizie. 

Artykuł autorstwa Janusza Gradowskiego

LITERATURA
1. Herodot History, Cambridge, MA 1990, polskie wydanie Herodot, Historia 2020
2. Romer Great Pyramid s. 204-205
3. Arnold Building In Egipt, s. 100
4. John Polywka How the great pyramids were buildt using water
5. Bob Brier, Jean-Pierre Houdini Tajemnica Wielkiej Piramidy rozwiązana, 2009
6.The Egyptian pyramid chain was built along the now abandoned Ahramat Nile Branch, w Communications       earth & environmental 5, 2024
7. Franc Zalewski, Piramida Horyzont Hufu, 2023
8. Davidovits Joseph, Margie Morris, The Pyramids, NY, 1988
9. Guy Demortier 2004, The mystery of the construction of the great pyramide Egypt
10. Michael W. Barsoum A possible partial solution of the mystery… QMUL School of Engineering 
11. Szymon Zdziebłowski Wielka Piramida, 2023